ลักษณะของงานบริการวิชาชีพวิศวกรรม

งานบริการวิชาชีพวิศวกรรม  แบ่งได้เป็น 9 ลักษณะ ดังนี้
ลักษณะที่ 1 งานให้คำปรึกษา
ลักษณะที่ 2 งานวางโครงการ
ลักษณะที่ 3 งานคำนวณออกแบบ
ลักษณะที่ 4 งานควบคุมการสร้างหรือการผลิต
ลักษณะที่ 5 งานวิเคราะห์ตรวจสอบและสำรวจ
ลักษณะที่ 6 งานอำนวยการใช้และบำรุงรักษา
ลักษณะที่ 7 งานสำรวจปริมาณงานและราคา
ลักษณะที่ 8 งานจัดการคุณภาพ
ลักษณะที่ 9 งานพิเศษอื่น ๆ

1. งานให้คำปรึกษา

งานลักษณะนี้หมายถึง  งานให้คำปรึกษาและข้อแนะนำ  งานตรวจวินิจฉัย  หรืองานตรวจรับรองงาน  จำแนกเป็นประเภทได้ดังนี้  คือ

• งานให้คำปรึกษาและข้อแนะนำ งานประเภทนี้หมายถึงงานให้คำปรึกษาและข้อแนะนำในการแก้ปัญหางานวิศวกรรมที่กระทำโดยวิศวกรที่ปรึกษา ซึ่งมีความชำนาญเฉพาะทาง โดยอาจว่าจ้างให้ทำงานประจำเต็มเวลาหรือไม่เต็มเวลาก็ได้ รวมทั้งการปรากฎตัวต่อศาลหรือคณะกรรมการสอบสวนเพื่อให้ความเห็นทางวิศวกรรม
• งานตรวจวินิจฉัยหรืองานตรวจรับรองงาน งานประเภทนี้หมายถึง  งานตรวจวินิจฉัยงาน  หรืองานตรวจรับรองงานวิศวกรรมที่กระทำโดยวิศวกรที่ปรึกษา ซึ่งมีความชำนาญเฉพาะทางโดยเป็นการว่าจ้างเฉพาะงาน

2. งานวางโครงการ

งานลักษณะนี้หมายถึง  การศึกษา  การวิเคราะห์หาทางเลือกที่เหมาะสม  หรืองานวางแผนโครงการด้านวิศวกรรม  จำแนกเป็นประเภทได้ดังนี้

• การศึกษาวางแผนแม่บท (Master Plan) การศึกษาและวางแผนโครงการในขั้นนี้เป็นการศึกษาเพื่อวิเคราะห์ภาพรวมในการพัฒนาโครงการ การจัดลำดับความสำคัญและความเหมาะสมในการพัฒนาโครงการ ตลอดจนระยะเวลาในการพัฒนา ซึ่งจะทำให้ผู้ว่าจ้างหรือผู้ลงทุนทราบถึงขั้นตอนพัฒนาโครงการหรือการลงทุนที่เหมาะสมในช่วงระยะเวลาต่าง ๆ
• การศึกษาความเหมาะสมเบื้องต้น (Pre-Feasibility Study) การศึกษาและวางแผนโครงการในขั้นนี้เป็นการดำเนินการในรายละเอียดที่มากขึ้น โดยจะทำการสำรวจและเก็บข้อมูลในส่วนที่เห็นว่าจำเป็นและสำคัญต่อความเป็นไปได้ของโครงการ โดยวิธีที่ไม่ยุ่งยากและสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายมากนัก เพื่อให้ข้อสงสัยต่าง ๆ กระจ่างขึ้น
• การศึกษาความเหมาะสมโครงการ (Feasibility Study) การศึกษาและวางแผนโครงการในขั้นนี้ เป็นการศึกษาและวางแผนขั้นรายละเอียด เพื่อให้ได้โครงการที่มีความเหมาะสมที่สุด ทั้งทางด้านวิศวกรรม เศรษฐกิจ สังคม และ สิ่งแวดล้อม รวมทั้งเพื่อกำหนดแผนการดำเนินการด้านต่าง ๆ ให้บรรลุถึงเป้าหมายโครงการ
• งานศึกษาการบริหารธุรกิจและวิศวกรรมการผลิตงานประเภทนี้หมายถึง การศึกษาเกี่ยวกับการบริหารธุรกิจ การวางแผนงานและระบบงานการผลิต  ความสัมพันธ์ด้านแรงงาน  การศึกษาเกี่ยวกับระยะเวลาและกิจกรรมทำนองเดียวกันนี้

3. งานคำนวณออกแบบ

งานลักษณะนี้หมายถึง การใช้ความรู้ตามหลักวิชาการและความชำนาญในสาขาวิศวกรรม เพื่อให้ได้รายละเอียดในการสร้าง โดยแสดงเป็นแบบรูป ข้อกำหนดและประมาณการ ซึ่งประกอบด้วยขั้นตอนสำคัญดังนี้

3.1 ขั้นศึกษาและออกแบบขั้นต้นเป็นขั้นตอนเมื่อเริ่มโครงการเพื่อวางแผนงานคำนวณออกแบบให้สอดคล้องกับความต้องการของโครงการ โดยมีสาระสำคัญของงานดังนี้

• ร่วมหารือกับผู้ว่าจ้างและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สถาปนิก วิศวกรอื่น และที่ปรึกษาบริหารโครงการ เพื่อให้ได้มาซึ่งวัตถุประสงค์และข้อกำหนดความต้องการของโครงการ
• ดูสถานที่ก่อสร้าง การศึกษาแผนผังที่ดินและแผนงานก่อสร้าง
• ให้คำแนะนำในงานสำรวจสถานที่
• เสนอรายงานแนวทางในการคำนวณออกแบบงานวิศวกรรม แบบรูป ข้อกำหนดและ    ประมาณการเบื้องต้น
• เสนอแนวทางเลือกพร้อมทั้งวิเคราะห์เปรียบเทียบในเรื่องที่เป็นสาระสำคัญและมีความ    จำเป็นที่ต้องให้ผู้ว่าจ้างตัดสินใจ
• ให้คำแนะนำเพื่อให้ผู้ว่าจ้างจัดทำการศึกษาและวิเคราะห์เพิ่มเติม เช่น แหล่งน้ำ ผลกระทบสิ่งแวดล้อม สภาพดิน การจราจร ซึ่งต้องใช้ผู้ชำนาญการเฉพาะ
• ให้คำแนะนำในเรื่องผลกระทบจากข้อกำหนดทางกฏหมายที่เกี่ยวข้องกับงานวิศวกรรม

3.2 ขั้นคำนวณออกแบบงานก่อสร้าง งานผลิตและติดตั้ง

เมื่อได้รับเห็นชอบกับรายงานแนวทางในการคำนวณออกแบบงานวิศวกรรม แบบรูป ข้อกำหนดและประมาณการเบื้องต้นและได้รับอนุมติจากผู้ว่าจ้างให้ดำเนินการต่อในขั้นงานคำนวณออกแบบรายละเอียด จึงดำเนินการดังนี้

• ประสานงานกับผู้ว่าจ้างและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สถาปนิก วิศวกรอื่น และที่ปรึกษาบริหารโครงการ เพื่อให้งานคำนวณออกแบบสอดคล้องกับความต้องการของโครงการ
• ดำเนินการคำนวณออกแบบรายละเอียด จัดทำแบบรูป ข้อกำหนดและประมาณราคาในขั้นรายละเอียด
• จัดพิมพ์แบบรูปและเอกสารที่จำเป็นสำหรับการยื่นขออนุญาตก่อสร้าง
• ลงนามรับรองในฐานะผู้ปฏิบัติวิชาชีพวิศวกรรมในงานที่ตนดำเนินการและเป็นผู้รับผิดชอบ
• ตรวจสอบงานคำนวณออกแบบรายละเอียด แบบรูป ข้อกำหนดให้ถูกต้องตามหลักวิชาการ ข้อกำหนดทางกฎหมาย สอดคล้องกับวัตถุประสงค์และข้อกำหนดความต้องการของโครงการ
• จัดเตรียมเอกสารเพื่อการจัดทำบัญชีวัสดุอุปกรณ์และราคาค่าก่อสร้าง
• จัดเตรียมเอกสารในงานที่รับผิดชอบสำหรับนำไปใช้ในการประกวดราคา

3.3 ขั้นดำเนินการ หมายถึงการให้บริการภายหลังจากที่ได้ส่งมอบงานคำนวณออกแบบรายละเอียดแล้ว ซึ่งประกอบด้วยงานดังนี้

• งานให้คำปรึกษาในระหว่างการประกวดแบบและคัดเลือกผู้รับจ้างก่อสร้าง
• งานให้คำปรึกษาในระหว่างการก่อสร้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องความสอดคล้องกับแบบรูปและข้อกำหนด
• งานอนุมัติวัสดุอุปกรณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องความสอดคล้องกับแบบรูปและข้อกำหนด
• จัดทำแบบรูปหรือรายละเอียดเพิ่มเติมตามความจำเป็น เพื่อช่วยงานก่อสร้างให้สอดคล้องกับแบบรูปและข้อกำหนด
• ตรวจสอบงานก่อสร้างเป็นครั้งคราว
• ร่วมประชุมในระหว่างการก่อสร้างตามความจำเป็น
• ให้ความร่วมมือในเรื่องของการประสานงานกับผู้ว่าจ้าง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น ที่ปรึกษาบริหารโครงการและที่ปรึกษาควบคุมงานก่อสร้าง

4. งานควบคุมการก่อสร้างหรือการผลิต

งานลักษณะนี้หมายถึง การอำนวยการควบคุมหรือการควบคุมการก่อสร้าง  การผลิต  การติดตั้ง  การซ่อม  การดัดแปลง  หรือการรื้อถอนงานในสาขาวิชาชีพวิศวกรรมให้เป็นไปโดยถูกต้องตามหลักวิชาชีพวิศวกรรม แบบ รูปและข้อกำหนด  โดยทั่วไปจะแบ่งออกเป็น 4 ขั้นตอนดังนี้ คือ

4.1 ขั้นก่อนการก่อสร้างและติดตั้ง

• การจัดการรูปแบบและวางผังโครงสร้างการบริหารโครงการ
• การช่วยผู้ว่าจ้างตรวจและทบทวนแบบเพื่อให้เกิดความเหมาะสมและประหยัดในการก่อสร้างและติดตั้ง
• การร่วมกับผู้ว่าจ้างจัดการประกวดราคา  โดยจัดทำแผนงานสำหรับการประกวด    ราคา  วางระบบการประกวดราคา และจัดทำเอกสารการประกวดราคา
• การร่วมกับผู้ว่าจ้าง คัดเลือกผู้เข้าประกวดราคา
• การเข้าร่วมจัดเตรียมและดำเนินการประชุมชี้แจงแบบ ตอบข้อซักถาม และนำเข้าผู้เข้าประกวดราคาตรวจชมสถานที่ก่อสร้าง
• การจัดทำตารางสรุปและวิเคราะห์ผลข้อเสนอทั้งด้านเทคนิค (ถ้ามี) และข้อเสนอราคา หลังจากรวบรวมข้อมูลและคำอธิบายเพิ่มเติมจากผู้ประกวดราคาได้ครบถ้วนแล้ว
• การเสนอแนะข้อมูลและวิธีการต่อรองราคาแก่ผู้ว่าจ้าง
• การเสนอแนะการตัดสินผลการประกวดราคา และให้ข้อแนะนำในการเซ็นสัญญากับรายหนึ่งรายใด
• การจัดเตรียมเอกสารประกอบสัญญา และเอกสารสัญญาสำหรับลงนามกับผู้ประกวดราคาที่ได้รับการคัดเลือก
• การช่วยเหลือผู้ว่าจ้างในการประสานงานและให้ข้อมูลเพื่อการได้มาซึ่งใบอนุญาตต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการก่อสร้าง

4.2  ขั้นดำเนินการก่อสร้าง การผลิตและการติดตั้ง

• การตรวจสอบและควบคุมแผนงานก่อสร้างและติดตั้งให้เป็นไปตามสัญญา พร้อมทั้งนำเสนอแนวทางการแก้ไขเมื่อเกิดปัญหาความล่าช้า
• การตรวจสอบแบบรายละเอียดและแบบขยาย ตลอดจนแบบสำหรับก่อสร้าง และติดตั้งให้ถูกต้องตามแบบและหลักวิชา
• การตีความแบบและข้อกำหนดเพื่อใช้ในการก่อสร้าง การผลิตและการติดตั้ง
• การตรวจสอบและอนุมัติแบบเพื่อก่อสร้าง (Shop Drawing)
• การตรวจรับรองรายงานผลการทดสอบวัสดุและอุปกรณ์จากห้องปฏิบัติการ จากโรงงานและ/หรือแหล่งผลิต
• การพิจารณาอนุมัติการใช้วัสดุอุปกรณ์ วิธีการผลิต วิธีการก่อสร้าง และ/หรือวิธีการติดตั้ง
• การตรวจรับรองวัสดุ ฝีมือและงานให้เป็นไปตามหลักวิชา และเจตนารมณ์ของการคำนวณออกแบบและถูกต้องตามที่ระบุในข้อกำหนดและสัญญา
• การตรวจรับรองการผลิต - การก่อสร้างและหรือการติดตั้งให้ถูกต้องตามแบบ ข้อกำหนดและหลักวิชา
• การให้คำแนะนำเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหา และการให้คำแนะนำเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น
• การจัดทำระเบียนคุมงานประจำวัน
• การจัดทำรายงานประจำวัน ประจำสัปดาห์ และประจำเดือน
• การพิจารณาและอนุมัติการจ่ายเงินตามงวดงานของสัญญา

4.3  ขั้นควบคุมการผลิต และขบวนการผลิต

• การควบคุมให้ผู้ประกอบการดำเนินการอย่างปลอดภัยตามหลักวิชาการ
• การควบคุมให้ผู้ประกอบการดำเนินการตามมาตรการป้องกัน และแก้ไขผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างเคร่งครัด
• การควบคุมให้ผู้ประกอบการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ

4.4  ขั้นงานก่อสร้างและงานติดตั้งเสร็จสมบูรณ์

• การออกหนังสือรับรองให้ผู้ว่าจ้าง และผู้รับจ้างเมื่องานเสร็จเรียบร้อยตามสัญญา
• การควบคุมและตรวจสอบให้ผู้รับจ้างจัดทำแบบตามที่สร้างและติดตั้งจริง (As-built Drawings) ของงานที่ทำเสร็จสมบูรณ์ แล้ว
• การจัดทำข้อแนะนำในการใช้งาน และจัดทำคู่มือสำหรับการใช้อุปกรณ์ต่างๆ ตลอดจนการฝึกบุคลากรของผู้ว่าจ้างให้ใช้อุปกรณ์ดังกล่าว
• การจัดให้มีการทดสอบการใช้งานของอุปกรณ์บางอย่างตามความจำเป็น
• ตรวจสอบข้อบกพร่อง (Defects) ที่ยังคงค้างก่อนปิดโครงการ
• การตรวจสอบและสรุปค่าใช้จ่ายสุดท้าย (Final Account) ของโครงการทั้งหมดให้ผู้ว่าจ้าง
• การจัดทำเอกสารรายงานขั้นสุดท้าย (Final Report) ให้ผู้ว่าจ้าง

4.5 งานวิเคราะห์ตรวจสอบ และสำรวจ

งานลักษณะนี้หมายถึง  การศึกษา  การวิเคราะห์  การตรวจสอบ  การสำรวจ  และการหาข้อมูลต่างๆ เพื่อใช้เป็นหลักเกณฑ์  หรือประกอบการตรวจสอบวินิจฉัยงานในสาขาวิชาชีพวิศวกรรม  ซึ่งอาจแยกประเภทได้ดังนี้

4.5.1 งานศึกษาและงานวิเคราะห์

• งานศึกษาและการจัดทำรายงานผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
• การจัดการประชุมกับชุมชนเกี่ยวกับปัญหาสิ่งแวดล้อม  เช่น  กลิ่น  เสียง  ฝุ่น  การมีส่วนร่วมในการทำประชาพิจารณ์  การประชุมหารือ  รวมไปถึงการจัดเตรียมเอกสารเพื่องานดังกล่าว
• งานวิเคราะห์โครงสร้างหรืองานระบบเพื่อการปรับปรุง

4.5.2 งานตรวจสอบและทดสอบ

• งานตรวจสอบวัสดุและอุปกรณ์ที่ผลิตจากโรงงานทั้งด้านรายละเอียด หรือการตรวจสภาพในห้องปฏิบัติการ  และการทดสอบด้านวิศวกรรมต่างๆ
• การตรวจสอบหรือการให้คำแนะนำเกี่ยวกับการก่อสร้างพิเศษ
• การตรวจสอบหรือการตรวจงานเป็นกรณีพิเศษ  นอกเหนือจากที่ต้องกระทำในขั้นตอนงานคำนวณออกแบบ  ทั้งนี้ตามแต่จะตกลงกับผู้ว่าจ้าง
• การให้บริการเกี่ยวกับเทคโนโลยีพิเศษ  หรือการใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์พิเศษ 

4.5.3 งานสำรวจและการหาข้อมูล

• งานสำรวจเพื่อหาข้อมูล หมายถึง งานเก็บสถิติเพื่อหาข้อมูลสำหรับการคำนวณออกแบบ เช่น การศึกษาเกี่ยวกับการจราจรและอื่นๆ
• งานสำรวจทางธรณีวิทยา หมายถึง การเจาะสำรวจชั้นดินต่างๆ เพื่อนำตัวอย่างไปวิเคราะห์และทดสอบในห้องปฏิบัติการ  ทำรายงานและให้คำแนะนำตามความต้องการ
• งานสำรวจแหล่งน้ำและกำจัดของเสีย หมายถึง งานศึกษา ตรวจสอบ เพื่อหาข้อมูลสำหรับใช้เป็นแนวปฏิบัติในการออกแบบสำหรับการจัดหาน้ำใช้ และการกำจัดของเสีย
• งานสำรวจโครงสร้างอื่นๆ ในบริเวณใกล้เคียงกับสถานที่ก่อสร้างที่อาจได้รับผลกระทบจากโครงการ

4.6 งานอำนวยการใช้และการบำรุงรักษา

งานลักษณะนี้หมายถึง งานอำนวยการใช้ งานดูแลรักษา ทั้งที่เป็นชิ้นงานและระบบงานตามหลักวิชาการและความทักษะในสาขาวิศวกรรม เพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างถูกต้องตามที่ได้คำนวณออกแบบไว้อย่างปลอดภัยและมีอายุการใช้งานที่เหมาะสม โดยประกอบด้วยงานดังต่อไปนี้

• งานวางแผนงานประจำวัน ประจำเดือน ประจำคาบ ประจำปี
• งานดูแลการทำงานตามแผน
• งานตรวจสอบและประเมินผลการทำงาน
• จัดทำรายงานประจำวันและรายงานตามระยะ
• การปรับปรุงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
• การดำเนินมาตรการทางด้านความปลอดภัย
• รายงานอุบัติเหตุ
• รายงานรับรองการตรวจสอบสภาพอาคาร ระบบและอุปกรณ์
• รายงานการใช้พลังงาน
• การจัดทำงบประมาณประจำปี
• แผนการซ่อมและปรับปรุงอาคาร เครื่องจักร อุปกรณ์ เป็นต้น

4.7 งานสำรวจปริมาณงานและราคา

งานลักษณะนี้หมายถึง  งานให้บริการด้านมูลค่าของโครงการ และการให้ความรู้ด้านโครงสร้างราคา (Cost Structure) แก่ผู้ว่าจ้างโดยทั่วไปจะแบ่งการให้บริการออกเป็น 2 ระดับ ประกอบด้วย ระดับการตั้งงบประมาณ (Budgeting) เพื่อประมาณการค่าใช้จ่ายที่ใช้ในโครงการ ซึ่งขอบข่ายของการให้บริการอาจรวมไปถึงการศึกษาความเป็นไปได้ (Feasibility Study) อีกระดับหนึ่งเป็นระดับการบริหารโครงการ (Project Administration) เป็นระดับของการปฏิบัติการในระหว่างการดำเนินการโครงการ ประกอบด้วยงาน 3 ส่วน ได้แก่ การจัดหาผู้ดำเนินการโครงการ (Procure ment) การควบคุมค่าใช้จ่ายระหว่างการดำเนินการ (Cost Control) และการปิดบัญชีโครงการ (Project Closing and Final Account) หากแบ่งการให้บริการงานสำรวจปริมาณงานและราคาตามระยะเวลาในการดำเนินโครงการสามารถแบ่งได้ดังนี้

4.7.1 ขั้นเริ่มต้นโครงการ

4.8 งานจัดการคุณภาพ

การจัดการคุณภาพจะให้ความสำคัญเกี่ยวกับคุณภาพงานตั้งแต่เริ่มต้นกระบวนการ ระหว่างการดำเนินงานของกระบวนการนั้น จนถึงการตรวจสอบคุณภาพในขั้นสุดท้ายเมื่อกระบวนการเสร็จสิ้น โดยจะมีการตรวจสอบคุณภาพในทุกๆ ช่วงของกระบวนการ เพื่อให้เกิดความมั่นใจและเป็นการประกันในคุณภาพของสินค้า ผลผลิต บริการ หรือชิ้นงานที่ได้ขอบเขตงานหลักในการจัดการคุณภาพครอบคลุมถึง การกำหนดและจัดเตรียมเอกสารการตรวจคุณภาพ  การวางแผนการตรวจคุณภาพ  การดำเนินการตรวจคุณภาพ  และปรับปรุงแก้ไขคุณภาพงานให้เป็นตามที่ต้องการ

4.9 งานพิเศษอื่นๆ

งานลักษณะนี้ หมายถึง งานนอกเหนือจาก 8 ลักษณะงานดังกล่าวข้างต้น  ซึ่งอาจหมายรวมถึงงานดังต่อไปนี้

• การให้บริการในต่างจัดหวัด ต่างประเทศ หรือภายใต้สถานการณ์พิเศษ
• การขออนุญาตต่างๆ ต่อหน่วยงานของรัฐตามที่กฎหมายกำหนด
• การตระเตรียมข้อมูลและเอกสารเพื่อการอุทธรณ์ หรือการพิจารณาพิเศษเกี่ยวกับการขออนุญาต
• การจัดทำหุ่นจำลอง
• การปรับเปลี่ยนแบบเนื่องจากสถานการณ์เปลี่ยนแปลง
• งานแก้ไขความชำรุดหรืองานดัดแปลง
• งานพิเศษอื่นๆ